Hoe proberen vliegtuigmaatschappijen te verduurzamen?

VALENCIA / IN DE LUCHT – Ruim één op de vijf mensen tussen de 16 en 34 jaar heeft last van vliegschaamte. Dat blijkt uit een onderzoek uit 2021 van 3Vraagt. Het is de schaamte die iemand ervaart als hij of zij gebruikmaakt van een vliegtuig, terwijl er minder milieubelastende alternatieven zijn en vliegen slecht is voor de toekomst van de aarde. Hoe bereiden vliegtuigmaatschappijen zich eigenlijk voor op deze toekomst?  

 

0 kg CO2-uitstoot – Het is eind mei als ik terug in het vliegtuig zit naar Nederland. Ik ben met vriendinnen naar Valencia geweest en ik heb het onwijs naar mijn zin gehad. We dronken sangria tot laat in de avond, zwommen in de zee en hebben als echte toeristen van ieder mooi plekje veel te veel foto’s gemaakt. Maar nu is het tijd om naar huis te gaan en moeten we ruim twee uur in het vliegtuig de tijd doden. Last van vliegangst heb ik wel, vooral nu we aan het opstijgen zijn, maar vliegschaamte heb ik eigenlijk niet. Ik weet dat vliegen ontzettend milieubelastend is, maar een treinrit is duur voor een student zoals ik. En het duurt lang. Zo vaak vlieg ik niet eens, dus ergens vind ik dat het voor enkele keren wel mag. Of denk ik dan te veel aan mezelf? 

 

 

 

Impact  

Maar hoe zit het eigenlijk met die uitstoot? Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stootte de Nederlandse luchtvaartsector in 2020 7,6 miljard kilo CO2 uit. Een vliegtuig produceert namelijk 3,1 kg CO2 per verbruikte kilo kerosine. In de ruim twee uur die ik in de lucht zit, zorgt mijn vlucht voor ruim 476 kg CO2-uitstoot. 75 procent komt van het vliegen, 25 procent van opstijgen en landen. Naast CO2 stoten vliegtuigen ook andere stoffen uit. Uit onderzoek van het Europees Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart (EASA) blijkt dat die stoffen voor een belangrijk deel voor de opwarming van de aarde zorgen en dat de luchtvaart de aarde drie keer sneller opwarmt dan men eerst dacht. 

 

Groeiend aantal 

119 kg CO2-uitstoot – We zijn net wat langer dan een halfuur in de lucht. De stewardess komt langs met eten en ik besluit een kop thee te bestellen. Je zou zeggen dat vliegmaatschappijen alleen maar blij zijn met een groeiend aantal passagierskilometers, maar toch zie ik aan kleine dingen tijdens mijn vlucht dat het vliegtuig duurzaam probeert te zijn. Zo is mijn theebekertje van karton en komen ze het afval even later ophalen om het vervolgens in gescheiden bakken te doen.  

 

 Vliegmaatschappijen en hun vliegschaamte 

Sinds 2018 draait iedere luchthaven in Nederland volledig op windenergie. Claudia Metz, woordvoerder van Transavia, vertelt hoe de luchtvaartmaatschappij duurzaam probeert te handelen: “Wij blijven een vliegmaatschappij, dus wij zijn voor het toegankelijk maken van vliegen voor de gewone Nederlander. Toch werken we ook aan duurzaamheid, omdat wij ook zien dat dat hartstikke belangrijk is.” Transavia doet veel onderzoek naar verduurzaming en probeert hiermee de CO2-uitstoot te verminderen. “Volgend jaar vliegen we met toestellen die meer dan de helft stiller vliegen ten opzichte van andere vliegtuigen.” Ook zorgen deze vliegtuigen, genaamd de Airbus A320neo, voor 15 procent minder CO2-uitstoot. Dit is slechts een kleine stap in de goede richting, maar ondanks de noodgedwongen omscholing van honderden verkeersvliegers vindt Transavia die stap het honderd procent waard. 

 

Ook Eindhoven Airport zet zich in voor het verduurzamen van de luchtvaart. Judith de Roy, woordvoerder van de luchthaven, is overtuigd dat duurzaam vliegen kan: “Mensen willen blijven vliegen, maar juist daarom willen we een manier vinden dat dit milieuvriendelijk kan. Dit gaat in stapjes, maar er zijn concrete doelen en stappen. Zo zullen wij in 2030 de helft minder natuurlijke grondstoffen gebruiken.” Op de vraag hoe de luchthavens tegen het woord vliegschaamte kijken, hebben ze echter geen antwoord. “Dat is zo’n open vraag, daar kan ik geen antwoord op geven”, aldus Transavia. 

 

Akkoord van Parijs 

Toch is het niet zomaar dat vliegtuigmaatschappijen zo bezig zijn met milieu. In het klimaatakkoord dat in 2015 tijdens De Conference of Parties werd gesloten, is aandacht gegeven aan de luchtvaartsector. Zo moet de CO2-uitstoot vanuit Nederland vertrekkende vluchten in 2030 gelijk zijn aan 2005. In 2050 is het doel dat de luchtvaart CO2-neutraal is. Hoe ze dit gaan doen? Vooral het gebruik van biokerosine en het hybride en elektrisch vliegen zullen hieraan moeten bijdragen.  

Proefvluchten

Daarnaast zijn testen met elektrische vluchten volop aan de gang. Dit begon in ons land in 2021 door Eindhoven Airport, Rotterdam The Hague Airport en Groningen Airport Eelde, maar ook 13 juni tot en met 17 juni zijn er proefvluchten naar verschillende luchthavens in Nederland en Duitsland met elektrisch-hybride vliegtuigen. De Franse producent VoltAero zit achter deze vliegtuigen. Het doel is om in 2024 de eerste toestellen op de markt te brengen. Daarnaast zijn er in Nederland al verschillende partijen bezig met de ontwikkeling van duurzame brandstoffen voor luchtvaart. Zo gaat er dit jaar een fabriek voor duurzame kerosine open in Delfzijl.  

 

Paar tientjes duurder

In verschillende rapporten van luchtvaartmaatschappijen staat beschreven hoe de klimaatdoelen betreft de luchtvaart gehaald gaan worden. Zo publiceert zowel KLM als Transavia jaarlijkse rapporten over hun CO2-uitstoot en kunnen deze publiekelijk gelezen worden. Daarnaast promoot KLM hun reizigers om bij te dragen aan de herbebossing via hun site. Ook is KLM sinds dit jaar begonnen met het bijmengen van een half procent Sustainable Aviation Fuel (SAF) in de brandstoftanks van vliegtuigen voor alle vluchten die vertrekken vanaf Amsterdam. Dit zorgt voor een kleinere vermindering van de CO2-uitstoot. Hier tegenover betaal je wel meer voor een vliegticket. In Economy Class ligt het prijsverschil tussen één en vier euro. Opnieuw is dit een kleine stap, maar wel een stap in de goede richting. 

 

Maar wie van buitenaf houdt de vliegtuigmaatschappijen en hun duurzaamheid in de gaten? Zo controleert Airports Council International Europe jaarlijks de CO2-uitstoot van Nederlandse luchthavens. Op deze manier wordt door een externe partij gecontroleerd of de klimaatdoelen daadwerkelijk behaald gaan worden. 

 

En anderen dan? 

238 kg CO2-uitstoot – Ik zit op de helft van mijn vlucht naar huis. Ik tik mijn vriendin naast mij zachtjes aan. “Heb jij eigenlijk vliegschaamte?”, vraag ik. Ze moet lachen om mijn vraag die zo uit het niks komt. Ze haalt haar schouders op. Ik zie aan haar dat ze probeerde te slapen. “Een beetje, maar ik wil ook op vakantie. Dat vliegtuig vliegt toch wel”, antwoordt ze. Daarna stopt ze weer haar oortjes in haar oren. Ik kijk rond mij heen in het vliegtuig. Zou niemand hier enige gêne ervaren, omdat hij of zij nu in een vliegtuig zit? Na even twijfelen sta ik op en loop ik langs alle rijen mensen in het toestel. Ik stop bij gangpad vier waar een vrouw tussen de twintig en dertig een boekje zit te lezen en in haar andere hand een kop koffie heeft.

 

“Die vlucht één keer in het jaar naar een warm land wil ik ook niet opgeven”

 

Ik besluit het toch maar te vragen. “Mag ik u wat vragen, heeft u last van vliegschaamte?”, vraag ik, nadat ze mij heeft opgemerkt. “Ik ben steeds meer met het milieu bezig, maar ik vind het lastig”, begint de vrouw als ze even heeft nagedacht over haar antwoord. “Ik ga al niet vaak op vakantie, dus die vlucht één keer in het jaar naar een warm land wil ik ook niet opgeven”, antwoordt ze terwijl we iets schuiner hangen dan een paar minuten ervoor. “Wel probeer ik op andere manieren duurzaam te zijn, bijvoorbeeld door afval te scheiden en de app Vinted gebruiken. Zo compenseer ik mijn vlucht naar Spanje dan weer. Vliegen opgeven vanwege het milieu zou ik eerlijk gezegd nooit doen, dat vind ik te ver gaan. Ik vind ook dat vliegmaatschappijen iets aan hun uitstoot moeten doen. In je eentje lukt het niet om dat te veranderen.” 

 

 

Ook spreek ik een man aan, genaamd Jeroen Koens, die voor zich uitkijkt en oortjes in zijn handen heeft. “Toevallig heb ik laatst nog met de trein gereisd in plaats van met het vliegtuig”, begint hij. “Dat deed ik vooral vanwege het milieu, maar ook omdat je met het vliegtuig toch vaak meer tijd kwijt bent dan je denkt. Het is een hoop gedoe, terwijl je met de trein alleen hoeft te gaan zitten. En je gaat niet de lucht in en dat vind ik met mijn vliegangst ook niet heel erg.”

 

De 53-jarige Marcel zit achter hem en nadat ik met Jeroen ben uitgekletst ga ik naast hem staan. Vliegschaamte heeft hij niet, zegt hij meteen. “Een vakantie in het jaar moet kunnen, dat is onvermijdelijk. Ik weet wel dat het brandstofverbruik in de laatste jaren al wel gedaald is, maar als dat niet zo zou zijn zou ik nog steeds in het vliegtuig zitten. Ik denk op andere momenten aan het milieu, bijvoorbeeld door niet te lang te douchen of lichten uit te zetten als ze niet nodig zijn.” 

 

Cijfers 

De drie mensen die ik gesproken heb in het vliegtuig hebben dus geen last van vliegschaamte. Ook het CBS deed in 2022 onderzoek naar vliegschaamte. Aan de mensen die weleens met het vliegtuig reisden voor vakantie is gevraagd of ze bereid zouden zijn om minder vaak met het vliegtuig op vakantie te gaan om klimaatverandering tegen te gaan. 27 procent is zeker bereid om minder het vliegtuig te pakken om klimaatverandering tegen te gaan. 38 procent zou dit misschien doen en 66 procent van de mensen wil vliegvakanties niet geheel opgeven. 

 

Luchthavens en verduurzaming 

476 kg CO2-uitstoot – De vlucht is voorbij en dat vind ik niet erg. Zodra ik met mijn benen op de grond sta, app ik mijn familie dat ik geland ben. Ik haal mijn koffer op van de bagageband, terwijl het vliegtuig waar ik net in zat achterblijft. Ook op het vliegveld zelf blijkt het dat luchthavens duurzame keuzes maken. Zo betalen luchtvaartmaatschappijen vanaf volgend jaar minder als ze op Eindhoven Airport starten of landen met duurzamere vliegtuigen. Hiermee probeert het vliegveld het gebruik van schone vliegtuigen te stimuleren. 

 

 

Ook heeft Eindhoven Airport het doel dat alle voertuigen en materialen op de luchthaven in 2030 geheel elektrisch moeten zijn. “Dit kan gaan om een vliegtuigtrap, maar ook om een voertuig voor de catering”, aldus woordvoerder De Roy. Daarnaast gebruikt Eindhoven Airport zonnepanelen, gaan roltrappen langzamer als ze niet gebruikt worden, zijn er sensoren die ervoor zorgen dat het licht pas aangaat als je er loopt, staan er overal gescheiden afvalbakken en wordt vliegtuigafval gescheiden. In 2021 werd besloten geen wegwerpplastic meer te gebruiken.  

 

De wil is er  

Duurzaam vliegen, het klinkt als iets onmogelijks. Toch lijkt het alsof zowel de reiziger als de luchtvaartmaatschappijen hun steentje bij willen dragen. Misschien niet allemaal evenveel, maar de wil om het milieu minder te belasten is er. Of ik de volgende keer de trein pak? Dat weet ik niet, maar ik weet wel dat klimaatverandering iets is van ons allemaal. 

 

Geen last van vliegschaamte, maar wil jij wel bewuster leven? Dat zit al in de kleine dingen. Oók kleding. Krijg jij ook rode oortjes als jij opnieuw een volle tas Shein kleding bestelt? Lees dan vooral dit artikel.