Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met het Algemeen Dagblad.
Gepest worden om je tweedehands kleding, je altijd buitengesloten voelen en toezien hoe je ouders compleet in de war raken: Désiré (56) en Anne (23) groeiden op in armoede. En ze zijn niet de enigen.
Désiré is zeven jaar oud als ze met lede ogen aanziet hoe haar moeder in een depressie verzeild raakt. Ze krijgt pillen van de huisarts, maar juist aan die pillen raakt ze verslaafd. Désiré: “Om te vluchten van haar verslaving ging mijn moeder allemaal nutteloze dingen bestellen. Dan keek ze in blaadjes van de Wehkamp en webshop Otto om rare lampjes of andere nutteloze dingen voor aan de muur te kopen.”
Haar moeder geeft zoveel geld uit dat het gezin de rekeningen onmogelijk nog kan betalen. Haar vader werkt zes dagen per week van 06.00 uur tot 21.30 uur avonds, maar zelfs is dat niet genoeg. Het gezin komt in diepe armoede terecht, tot ontsteltenis van haar vader. Hij gaat steeds meer drinken en begint Désiré te slaan. ,,Ik herinner me nog altijd de voetstappen van zijn klompen die ik hoorde als hij thuiskwam, zo bang ik als ik voor hem was.”
Opgroeien in armoede
In Nederland groeit één op de vijftien jongeren tussen 18 en 21 jaar op in armoede. Dit gaat volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau om ongeveer 35.000 jongeren in totaal. De kans is groot dat dit aantal door de hoge inflatie alleen maar gaat stijgen. In Nederland zijn er verschillende organisaties die zich inzetten tegen armoede onder jongeren, waaronder Nationaal Fonds Kinderhulp.
Buitengesloten
De gezinssituatie en de armoede vreten aan Désiré. “Als kind wil je dat echt niet meemaken. Ik moest altijd tweedehands kleding en schoenen van schoolgenootjes aan. ‘Oh, dat zijn mijn schoenen geweest’, zeiden ze tegen mij. Ook was er nooit geld om op schoolreisje te gaan. Je voelt je zo buitengesloten.”
Ook de 23-jarige Anne uit Deventer, die om zichzelf te beschermen niet met haar echte naam genoemd wil worden, krijgt in haar jeugd te maken met armoede. Haar ouders gaan uit elkaar, waardoor haar moeder van de ene op de andere dag alleen voor haar nog vier jonge kinderen moet zorgen. Met een groot gezin leven ze onder het minimumloon.
Vliegtuigen kijken
Ze voelt zich anders dan haar leeftijdsgenootjes. “Ik weet nog dat mijn moeder me een keer om 07.00 uur wakker maakte om naar Schiphol te gaan. Niet om te vliegen, maar om naar vliegtuigen te kijken. Ik vond het echt heel gaaf, voor ons was het echt een dagje uit.” Als ze de volgende ochtend over haar uitje vertelde, leverde het niet de reactie op waar ze op hoopte. “Niemand zei: oh wat gaaf! Nee, Pietje was met het vliegtuig naar Afrika geweest, anderen gingen bowlen of naar het zwembad. En ik ging vliegtuigen kijken op Schiphol.”
Ook nu merkt ze nog altijd de gevolgen van armoede. Ze woont in een mooi studentenhuis met dank aan Nationaal Fonds Kinderhulp, maar merkt hoe lastig het is om rond te komen. “Mijn salaris is gemiddeld 600 euro per maand. Maar in december was ik bijvoorbeeld ziek en kon ik een maand niet werken. En dat terwijl de vaste lasten heel hoog zijn. Deze maand moet ik de gemeentelijke belastingen betalen en dat is gewoon 750 euro. Ook zie ik de prijzen in de supermarkt heel hard stijgen, terwijl mijn salaris dat niet doet.”
“Met een beetje creativiteit kan je ver komen”
Hoe gek het ook klinkt, voor zowel Désiré als Anne heeft de armoede ook veel opgeleverd. Met Désiré gaat het nu goed, ze heeft een eigen bedrijfje waarmee ze als ervaringsdeskundige andere mensen in armoede probeert te helpen. “Ik wil mensen meegeven dat je met een beetje creativiteit heel ver kunt komen. Als moeder van een zoon en dochter leefde ik ook in armoede, maar toch hebben ze het als een leuke tijd ervaren. Gingen we op zoek naar brandnetels om brandnetelstamppot te maken of we organiseerden voor dertig euro een compleet slaapfeestje. Kijk naar de kansen, niet naar de beren op de weg.”
Ook Anne stelt dat het belangrijk is om te zien wat wel goed gaat, hoe moeilijk de financiële situatie ook is. “Soms lig ik huilend op de bank en denk ik: waarom heb ik zo’n stom leven? Maar op andere momenten loop ik buiten en ben ik dankbaar voor het hoge water hier bij de IJssel en de wind die door mijn haren waait. Ook al leef je in armoede, probeer trots te zijn op wat je wel hebt.”
En de belangrijkste tip: praat met anderen over armoede. “Veel mensen durven er niet over te praten, omdat het een kwetsbaar onderwerp is. Het liefste vertellen we over hoegoed we wel niet zijn, over hoeveel auto’s, geld en diploma’s we hebben. En wat als je dan zegt dat het niet zo goed met je gaat? Ben je dan niet meer de stoerste en de leukste? Ik denk dat daar de kern van armoede in zit, dat we ons niet kwetsbaar durvenop te stellen. We kunnen het taboe rond armoede doorbreken als we met elkaar in gesprek gaan.”
Onze redacteur schreef eenzelfde artikel over Saïda, een wijkverpleegkundige met een goed leven totdat een scheiding haar in diepe armoede bracht. Je leest het hier.
