TILBURG – Fast-fashion of eendagsmode; deze trend ligt de afgelopen jaren zwaar onder vuur vanwege de milieubelastende productiemethodes. Jongere generaties zijn steeds vaker te vinden in vintagewinkels. Wat houdt de cyclus van fast-fashion in en hoe ga je hier als ouder mee om?
De jongere generaties zijn vaker te vinden in vintagewinkels en maken steeds meer gebruik van apps om kleding door te verkopen, zoals Vinted. Dit blijkt uit een studie van onderzoeksbureau Dijksterhuis & Van Baaren uit 2020. 48 procent van de 18- en 20-jarigen en 46 procent van de 21- tot 25-jarigen koopt tweedehandskleding. Duurzame merken willen steeds meer van zich laten horen. Volgens kledingzoekmachine Lyst zocht men in vergelijking met 2019 zeker 66 procent meer naar duurzame kleding op het internet.
Slechte markt én kwaliteit
Duurzame kleding vind je lang niet in iedere winkel. Voor een paar tientjes heb je na een bezoekje aan de Zara een compleet nieuwe zomercollectie. Toch gaat er achter die paar tientjes een slechte markt schuil. Volgens duurzame mode-expert Marieke Eyskoot is de productiemethode milieubelastend. “Er zijn schrijnende arbeidsomstandigheden en de kwaliteit van je net gekochte kleding is van slechte kwaliteit”, legt ze uit. “De kleding is gemaakt om niet lang te dragen, waardoor je algauw weer in de rij van de Zara staat met een nieuw kledingstuk.”
“Je staat algauw weer in de rij van de Zara”
Een afvalvrije kledingkast
Duurzame mode is populair onder de jonge generatie. ook de 33-jarige Kari van der Heide koopt regelmatig tweedehandskleding. Ze schreef het boek De Groene Mama waarin ze tips geeft aan andere moeders voor een duurzamer leven. Daarnaast probeert ze zich aan een ‘afvalvrije kledingkast’ te houden. Ze koopt kleding die niet in de grote afvalberg verdwijnt, maar eindeloos wordt gedragen of gerecycled. ‘Wil je een zero waste kledingkast opbouwen, dan moet je eerst kijken naar tweedehandskleding’, valt op haar website te lezen. ‘Hoe dichterbij je koopt, hoe beter. Dan maak je zo min mogelijk milieubelastende beslissingen’.
Op haar blog schreef Kari een artikel over de weg die kleding aflegt voordat het in jouw kledingkast belandt. ‘Dit is ook een tip om bewust te worden van je eigen aankopen. Na het nagaan van het proces hoe en waar je kleding wordt gemaakt, kun je je afvragen wat je hiervan vindt. Voldoen ze eigenlijk wel aan jouw eisen op het gebied van milieu- en mensvriendelijkheid?’
Eco-wat?
Wat betekent duurzame mode nou echt? Volgens Laura Snijder, eigenares van kledingmerk Take It Slow, gaat het om fashion die zo min mogelijk impact heeft op het milieu, mens en aarde. Duurzaamheid voert dan ook de boventoon. “Slow fashion gaat juist om kwaliteit, tijdloze ontwerpen, duurzaamheid en een eerlijke productie waarbij arbeiders een goed loon krijgen.” Daarnaast is duurzame kleding van biologisch en eco-vriendelijk materiaal geproduceerd, meldt Duurzamekleren, een website waar misstanden in de kledingindustrie worden uitgelegd. De materialen die nodig zijn voor de kleding worden door de traditionele akkerbouw geproduceerd.
Recht in je gezicht
Fast-fashion wordt gezien als wegwerpkleding. Het is goedkoop en het is overal. Volgens Gigi Oskam, eigenaresse van slow-fashion merk By.GiGi, is het daarom niet gek dat we massaal naar ketens zoals de Zara gaan als we nieuwe kleding willen. In 2021 startte zij haar webshop met duurzame kleding, maar ook zij valt nog weleens voor een koopje bij de Bershka.
“De simpele verklaring is dat fast-fashion makkelijk en beschikbaar is. Het is een vrij eenvoudige gedachte, maar het is wel hoe het werkt. Al die winkels duwen de koopjes in je gezicht. Die doen dat eigenlijk ontzettend goed. Daar val ook ik echt nog wel voor”, vertelt Gigi. “Je hoeft niet in één keer helemaal de shift te maken naar slow-fashion. Het is vergelijkbaar met een veganistische levensstijl of vegetarisch eten. Elk klein stapje die je als persoon in de goede richting zet, kan al helpen.”
Ashna Chatta maakt zich ook sterk voor eerlijke fashion. Ze kwam na haar studie op de modeacademie achter de duistere kant van de fashionindustrie. Nu wil ze mensen, jong en oud, bewustmaken van de gevolgen van onbewust shoppen. “Hoe meer movements er zijn tegen fast-fashion, hoe meer mensen zich ervan bewust worden”, aldus Chatta. De duurzame kleding-expert ziet al wel een verschuiving bij consumenten in de mode-industrie: “Ik werk al meer dan tien jaar in de fashion en als ik vroeger met nu vergelijk, ben ik wel erg blij.”
Mooie praatjes
Toch vindt Chatta dat er nog veel te winnen valt. “Movements tegen fast-fashion moeten blijven groeien en overheden moeten ook gaan stimuleren om meer te doen. Het zou mooi zijn als kleding van fabrieken die niet gecertificeerd zijn, niet meer in Nederland komen. Er is nog steeds absoluut een wereld te winnen.” Of we die volgens de duurzame mode-expert gaan winnen?
“Ik hoop het. Ik zie mooie ambities bij grote ketens. Ik vind het heel moeilijk, want er zit ook heel veel green washing bij (wanneer bedrijven mooie praatjes hebben over duurzaamheid, maar tegelijkertijd doorgaan met het klimaat vervuilen, red). Want waarom is iets van organisch katoen geproduceerd maar hangt er nog steeds genoeg van in de winkel?”
“Nog een wereld te winnen”
Bedrijven zijn zo ingericht dat je niet altijd weet of het fast-fashion is. Zo zegt de prijs van je nieuwe spijkerbroek niet altijd wat over de arbeidsvoorwaarden. Toch zijn ze met de verschillende kenmerken te herkennen. Zo schreef journalist Emy Demkes in een stuk in De Correspondent over fast-fashion ‘dat het bedrijven zijn die snel in weten te spelen op trends en een zeer korte levertijd hanteren. Hiervoor verkorten ze de doorlooptijd van ontwerp, productie en distributie.’
Zo is er niet meer slechts een paar keer per jaar een nieuwe collectie, maar soms wel meer dan twintig keer; een constante toestroom van nieuwe kleding. Duurzamekleren.nl raadt aan om te kijken of het kledingstuk voorzien is van een gecertificeerd keurmerk. Global Organic Textile Standard (GOTS) is bijvoorbeeld een internationaal keurmerk voor biologische kleding en textiel.
Kari raadt het checken van een CO2-neutrale verzending aan. “Mocht die verzending dat niet zijn, kun je zelf de CO2-uitstoot van je verzending compenseren via Trees for All. Hier kun je zelf kiezen wat je wilt compenseren.” Dit kan gaan van de verzending van je spijkerbroek, maar ook je vliegrit naar Griekenland.
Cyclus doorbreken
Volgens duurzame mode-expert Marieke Eyskoot is het de blijvende vraag naar fast-fashion de reden waarom het blijft bestaan. “Vaak weten consumenten gewoonweg niet dat het milieubelastend is en dat fast-fashion slechte werkomstandigheden in standhoudt. De mensen om je heen informeren is iets wat je kan doen om fast-fashion tegen te gaan”, aldus Eyskoot.
Het doorbreken van de cyclus van eendagsmode is enkel mogelijk als we ons eigen koopgedrag veranderen. Dit geldt voor zowel de oudere als de jongere generatie. Gigi geeft de tip om voortaan eerst te kijken wat je nodig hebt in plaats van te kijken wat je wil. “Stel, je hebt een zwarte blazer nodig. Kijk eerst eens op Vinted of bij een duurzaam merkje. Je kan er iets meer een denkproces achter zetten in plaats van gelijk naar de H&M rennen en de eerste blazer kopen die je vindt.”
“Mensen hebben geen idee wat erachter zit”
Ook raadt de eigenaresse van het duurzame kledingmerk aan om documentaires of ander beeldmateriaal te kijken over het productieproces van fast-fashion, zoals The True Cost. “Er komt steeds meer beeldmateriaal op tv over de wereld van fast-fashion. Dat zijn goeie manieren om mensen bewust te maken, zo werd ik er ook bewust van.”
Daarnaast kan de jongere generatie volgens Gigi een voorbeeld zijn voor oudere generaties. “De oudere generatie ziet waarschijnlijk echt wel dat er een shift aan het komen is. We kunnen hen informeren en laten zien hoeveel wij erom geven. Ik denk dat mensen eigenlijk geen idee hebben wat erachter zit. Maar als je je een beetje verdiept in de manier waarop fashion ontstaat en hoe het hele productieproces gaat, dan blijkt het echt een gestoord proces.”
