TILBURG – Openstaande vacatures, stijgende ceo-lonen en ontevreden personeel. Eerder lieten we jullie aan de hand van een infographic al zien dat dit de kenmerken zijn van de huidige arbeidsmarkt. Het is allemaal te wijten aan de krapte waar we mee te maken hebben. En met ‘we’ bedoelen wij de tachtig procent van de werkenden die op dit moment in een beroep zit waar deze krapte bestaat. Domenico André Malerba (22) en zijn vader behoren met hun pizzeria op wielen ook tot deze groep.
Domenico is net afgestudeerd aan de opleiding Business Studies in de richting Ondernemen en dat verraad al een beetje waar zijn ambities liggen; hij wil ondernemer worden. Dat is hij voor een deel zelfs al. Samen met zijn vader is hij namelijk sinds kort mede-eigenaar van Pizzacos, een pizzeria verdeeld over twee foodtrucks, waarmee het duo door heel het land trekt en op verschillende plaatsen pizza’s verkoopt. Van vaste standplaatsen waar mensen kunnen afhalen tot privéfeesten en evenementen, zoals festivals en kermissen. Het bedrijf wordt steeds populairder, maar door de krapte is niet alles even haalbaar. Dat zorgt voor frustraties.
Was het altijd al je droom om dit werk te doen?
“Absoluut. Ik ben al sinds kleins af aan verbonden met de horeca. Vanaf de eerste dag dat mijn vader dit bedrijf begon in 2014, hielp ik al mee met verkopen en zo ben ik steeds meer betrokken geraakt bij de pizzeria. Op mijn zestiende wist ik ook al dat ik het ooit volledig van hem wilde overnemen. Het is ontzettend leuk werk met veel verschillende aspecten. Ik kan met mijn handen werken en met de bussen staan we iedere dag weer ergens anders. Dat zorgt ook voor hele leuke contacten.”
Hoe zag een normale werkdag er voor jou uit voor de krapte op de arbeidsmarkt?
“Ik deed toen ook al vrij veel, eigenlijk alles behalve de financiën, maar wel in mindere mate. Op school- of stagedagen bakte ik in de avond drie uurtjes pizza. Op volledig vrije dagen deed ik ook de voorbereidingen erbij. Dan zorgde ik dat de bussen in de ochtend werden aangevuld en klaarstonden om mee op pad te gaan. Daarnaast deed ik er wat zaken omheen, zoals de mails en sociale media bijhouden. Wij hadden twee jaar geleden ook niet echt de ambitie om te groeien, dus hadden we naast onszelf een jongen in dienst en soms sprong mijn broertje bij als dat nodig was. Zo liep dat prima.”
En hoe ziet dat plaatje er nu dan uit?
“Ik moet zeggen dat wij het sinds coronatijd eigenlijk steeds drukker hebben gekregen. We konden dan wel niet op evenementen staan, maar het afhalen van pizza’s op onze vaste plekken werd steeds populairder, omdat mensen niet meer konden uiteten. Hoewel ik de situatie voor anderen heel erg vond, was het voor ons superfijn. Al moet je daar als bedrijf dan wel de capaciteiten voor hebben. We hebben nu twee jongens en een meisje in dienst die bestellingen opnemen en daarnaast werken mijn vader en ik vrijwel fulltime als pizzabakkers.
“Doordat het nu zo druk is, draaien we geregeld dubbele feesten. Mijn vader gaat dan met de ene bus op pad en ik met de ander. Dat zorgt wel voor meer werk en langere dagen. Onze tweede bus werd in eerste instantie niet zoveel gebruikt en dient daarom geregeld als opslag. Als we met beide bussen op pad moeten, zijn we genoodzaakt om die bus eerst helemaal gebruiksklaar te maken. De voorbereidingen die we eerst makkelijk alleen konden doen, doen we nu ook met z’n tweeën. Dan snijden we bijvoorbeeld het dubbele aantal champignons en tomaten. Dat betekent ook eerder beginnen en langer door.”
Het klikt alsof het buiten de lange dagen eigenlijk best goed loopt. Merken jullie niet zoveel van de krapte?
“Het loopt zeker goed, maar de krapte heeft ook weldegelijk invloed. Als we apart van elkaar op pad zijn, kunnen we elkaar natuurlijk niet helpen, maar die extra handjes zijn wel nodig voor assistentie. Ons personeel moet dan met ons mee, maar we hebben maar een kleine poel om uit te kiezen en zij hebben ook niet alle vaardigheden die op zo’n moment nodig zijn. We zouden daarom graag wat extra personeel erbij hebben, maar dat is gewoon niet te vinden op het moment.”
Waar merk je dat aan?
“Aan alles. Iedere horecazaak heeft daarmee te maken op dit moment. Er worden mij zelfs banen aangeboden door andere bedrijven, omdat ze zo dringend op zoek zijn naar koks of bedienend personeel. Ik neem zo’n aanbod natuurlijk niet aan, want ik ben al druk genoeg met ons eigen bedrijf, maar dan zie je dus dat er een enorme schaarste is. En de mensen die wel komen solliciteren hebben totaal geen ervaring met het vak. Dat is natuurlijk niet erg. Ik wil ze het met alle plezier leren, maar dan moet ik er wel zeker van kunnen zijn dat ze ook daadwerkelijk blijven hangen en niet binnen twee maanden naar een ander overstappen. Dat moet wel in verhouding zijn als ik er tijd in investeer.”
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek zijn er op dit moment 133 vacatures per honderd werklozen beschikbaar. Dat zijn meer dan 450 duizend vacatures. Met vijftienduizend openstaande vacatures, loop de horeca hiermee vooraan en bestaat er dus een enorm tekort aan personeel binnen deze sector.
Piet Rietman, econoom bij het Economisch Bureau van ABN AMRO, ziet de risico’s van het personeelstekort in. Zo ziet hij dat ondernemers nu hogere lonen aanbieden, maar daardoor wel verlies draaien. Daarnaast kiezen ook veel bedrijven voor een lagere productiviteit. Horecabazen sluiten hun zaak bijvoorbeeld voor een aantal dagen. Dat is volgens Rietman nadelig voor zowel de consument als de werknemer en werkgever, vertelt hij aan EenVandaag.
Ook arbeidsdeskundigenbureau Adee ziet dat horecazaken de deuren eerder sluiten of personeel, met namen koks, uit het buitenland proberen te halen.
Waarom zouden ze dan zo snel alweer ergens anders gaan werken?
“Omdat het dan misschien toch te zwaar werk is of vanwege de kans op een beter loon. Ik merk wel echt dat werknemers daar nu misbruik van kunnen maken. Ze kunnen zo’n hoog inkomen vragen als ze willen. En dat terwijl ze nul ervaring hebben.”
Leontine Treur, senior-econoom bij Rabobank bevestigt in het Reformatorisch Dagblad dat werknemers dankzij de krapte inderdaad in de luxepositie staan om over bepaalde zaken te onderhandelen. ‘Wie (ander) werk zoekt, zal in een krappe arbeidsmarkt minder snel een afwijzing krijgen en betere arbeidsvoorwaarden kunnen bedingen. Bijvoorbeeld meer loon of een hogere onkostenvergoeding, een praktischer rooster, of eerder een vast contract.’
Wat voor invloed heeft het personeelstekort op jullie bedrijf en werk?
“Voor de werknemers is het vooral zo dat iedereen nog veel harder moet werken. Soms is er niet eens tijd om even een slok water te nemen. Voor het bedrijf gaat het dan meer om omzetverlies. Laatst stond ik bijvoorbeeld op een camping te werken, maar door het tekort aan personeel was er een wachttijd van drie uur. Dat kan natuurlijk niet. De bonnen bleven maar komen, maar doordat we met een minder sterk team stonden, konden we minder pizza’s verkopen dan normaal.”
En hoe beïnvloedt het jouw persoonlijke leven?
“Ik werk zes dagen in de week, terwijl ik nu eigenlijk vakantie zou hebben. Omdat ik vorige week ben afgestudeerd, had ik nu even willen opladen, als een soort bufferweken. De afgelopen tijd ben ik continu bezig geweest met school overdag en werk in de avond. Die rust heb ik nu eigenlijk wel nodig, maar ik kan simpelweg niet weg. Ik begin te merken dat dat voor vermoeidheid zorgt, maar we moeten door.”
Domenico en zijn collega’s ervaren een hoge werkdruk. Dit kan volgens businesscoach Tibor onder andere liggen aan te veel taken, problemen met je baas of collega’s of privéomstandigheden. Hierdoor kunnen zowel fysieke als mentale klachten ontstaan. Denk hierbij aan bijvoorbeeld hoofdpijn, een verminderde weerstand, hyperventilatie, maar ook vermoeidheid en vraatzucht. Timbor geeft een aantal tips om de werkdruk te verlagen:
- Maak vooraf aan je dag een planning en houd jezelf hier zoveel mogelijk aan. Zo lijken opdrachten die tussendoor komen minder belangrijk en krijg je je eigen taken eerder af.
- Neem veel pauze.
- Blijf eerlijk naar jezelf en je collega’s. Ben realistisch over wat er in een dag gedaan kan worden. We zijn allemaal mensen en er zit een limiet op hoeveel je lukt binnen een gegeven aantal uren.
- Communiceer. Geef het aan als je je even ergens op moet focussen en daarom niet gestoord kan worden. Zo weten collega’s wanneer ze wel en niet met vragen bij je kunnen komen.
- Maak het jezelf niet wijs dat je alles alleen moet doen. Geef taken juist over aan iemand die daarin gespecialiseerd is.
Je vader is de hoofdeigenaar van het bedrijf. Hoe ervaart hij deze situatie?
“Voor hem is het heel frustrerend. Als ondernemer zie je overal kansen, maar die kunnen we nu niet allemaal aangrijpen. Dat zorgt voor veel stress. Het liefst zouden we ook minder willen werken en minder overlap willen hebben in dagen. Mijn vader is 62 en heeft geregeld last van zijn rug. Dan kan hij er soms wel een paar dagen uitliggen. Ik moet dat dan opvangen. Het zou fijn zijn als daar meer ruimte voor komt.”
Hebben jullie al bepaalde oplossingen gevonden om iets meer ruimte te creëren?
“Ik vraag nu voornamelijk aan vrienden of ze bij kunnen springen als dat nodig is. Of we halen oud personeel voor een dagje terug. Daarnaast ben ik nu bezig met ons bestaande personeel te leren hoe ze pizza’s moeten bakken, zodat zij meer taken kunnen vervullen. Maar het blijft wel lastig. We willen uitbreiden, maar niet te kosten van alles. De kwaliteit moet goed blijven. Daar moeten we een balans in zien te vinden. Net als de hele arbeidsmarkt.”
Rob Witjes, hoofd Arbeidsmarktinformatie & Advies van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen laat in het UWV Magazine weten dat dertig procent van de werkgevers in de knel zitten met hun bedrijfsvoering vanwege het personeelstekort. Het instituut heeft 27 oplossingen bedacht om het personeelstekort tegen te gaan. Deze vallen onder de drie pijlers ‘Nieuw talent aanboren’, ‘Werk anders organiseren’ en ‘Binden en boeien’. Een aantal van deze oplossingen zijn:
- Huidig of nieuw personeel bijscholen, zodat zij meerdere taken kunnen vervullen.
- Niet vasthouden aan bestaande cv’s. Deze hoeven niet leidend te zijn. Personeel kan ook nieuwe kwaliteiten ontwikkelen tijdens het werk zelf.
- Mensen inzetten die gepensioneerd zijn of een arbeidsbeperking hebben.
- Samenwerken tussen bedrijven en personeel uitwisselen.
- De fysieke belasting verminderen door bijvoorbeeld taken af te wisselen.
- De werkdruk verlichten door bijvoorbeeld de werk-privébalans te optimaliseren.
Eerder was Marike Schooneveldt van de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV) te gast in onze podcast Nu of Nooit. Benieuwd naar de tips die zij geeft om deze situatie dragelijker te maken? Beluister de aflevering dan hier.
