Minder kinderen door baarschaamte: “Je weet niet in wat voor wereld je ze laat opgroeien”  

TILBURG – Na vliegschaamte is er nu baarschaamte; je schamen voor het krijgen van kinderen. Bij baarschaamte twijfel je over (meer) kinderen krijgen vanwege de slechte impact op het milieu. Ook speelt de onzekere wereld waarin je je kinderen laat opgroeien een grote rol. We spreken Alynda Kok, vanuit haar achtergrond als omgevingspsycholoog, over dit nieuwe fenomeen.  

 

 

Wat vindt u van de term baarschaamte? 

“Vreselijk. Er gaat iets normatiefs vanuit. Alsof je je zou moeten schamen om kinderen te krijgen. Ik denk dat het meer iets met angst te maken heeft. Dus dat je je als ouders zorgen maakt over de toekomst van je kind. Je weet niet in wat voor wereld je ze laat opgroeien. Maar de term baarschaamte, daar gaat een beschuldiging vanuit. Dat klopt niet. Een beter alternatief zou ‘voortplantingsvrees’ zijn. Dat dekt veel beter de lading van de emoties die erbij komen kijken.” 

 

 

Is baarschaamte hebben terecht? 

“Het is berekend dat een extra mens op de aarde zetten een grote impact zou hebben op het milieu. Volgens een berekening bespaart één mensenlevensjaar  in Scandinavië 75 keer zoveel CO2 uitstoot dan een jaar plantaardig eten. Meer mensen zorgen eenmaal voor meer vervuiling. Maar hoe belangrijk is dat? Wat wij doen met onze omgeving gaat impact hebben op de mensheid in de toekomst, op het voortbestaan als soort. Denk je aan de mensheid nu of de mensheid op de lange termijn? Dat is een complexe afweging.

 

“Het is tweeledig. Je kan aan de ene kant geen kinderen krijgen vanwege de slechte impact die ze hebben op het milieu. Maar je kan ook een kind krijgen dat zich heel erg inzet voor het milieu. We zien dat jongvolwassenen zich veel meer bezighouden met klimaatverandering. Dit komt omdat ze angstiger zijn, ze moeten namelijk nog langer mee. Dat gevoel kan met de generaties sterker worden, waardoor meer mensen zich actief gaan inzetten. Het is niet alleen maar negatief.” 

 

 

Hoe groot schat je dat dit fenomeen nu is? 

“Uit een Amerikaanse studie blijkt dat één op de drie jongvolwassenen het milieu in overweging neemt bij het krijgen van een kind. Maar daar tegenover staat een Europese studie, waarbij juist geen verband is aangetoond. Dat is vaak als een onderzoek nog in de kinderschoenen staat. Het is daarom lastig te zeggen. Maar ik denk wel dat het gevoel van een kind willen heel sterk is. Zo sterk dat het rationeel denken overstijgt. Dat instinct kan met name rationele overwegingen zoals de milieu impact overwinnen.” 

 

Wat kan je als ouder zelf tegen baarschaamte doen? 

“Vooral heel dicht bij je eigen gevoel blijven. Want als je altijd door rationele overwegingen laat leiden denk ik niet dat je op lange termijn gelukkig gaat worden. Maar deze situatie is niet zwart-wit. Je kunt ervoor kiezen om weinig kinderen te krijgen bijvoorbeeld. Of voor adoptie- of pleegkinderen te kiezen. Daarnaast kan je de kinderen die je krijgt heel milieubewust opvoeden. Op die manier doe je toch wat terug.”  

 

 

Hoe actief zijn ouders al? 

“Zodra mensen kinderen krijgen, dan wordt er vaak iets getriggerd. De toekomst is plots veel meer van belang. Dan zie je ook dat ouders zelf meer milieubewust worden en zich meer gaan inzetten. Er is een beweging die heet ‘grootouders voor het klimaat’. Dat zijn de grootouders die eigenlijk gedurende hun leven misschien niet heel bewust waren, maar zich juist nu inzetten voor de toekomst van hun kinderen en kleinkinderen. Dat is heel leuk om te zien.” 

 

 

Hoe zal baarschaamte zich ontwikkelen in de toekomst? 

“Waar ik bang voor ben is dat het een gepolariseerd of beladen onderwerp gaat worden. Dat zie je nu al in de gesprekken die erover zijn. Het wordt snel weggezet als ‘milieugekkies’ die doorgeslagen zijn. Want de mensheid komt nergens als we geen kinderen krijgen. Je kan redelijk makkelijk stoppen met bijvoorbeeld vlees eten. Maar het niet krijgen van kinderen, terwijl je dat wel graag wil, is een hele grote beslissing. Dus ik vrees dat baarschaamte best wat stof gaat doen opwaaien.” 

 

 

Wat kunnen we doen om die negatieve lading te minderen? 

“Beginnen met het een andere term te geven. Een term die meer positiviteit uitstraalt. Je kan het ook omzetten naar iets krachtigs. Iets in de richting van bewust kinderen krijgen. Niet dat het impliceert dat je je moet schamen. Het is eigenlijk ook mooi dat mensen het in overweging nemen.”  

 

 

Rust er online ook een taboe op? 

“Er rust sowieso een taboe op het hebben van negatieve gevoelens over het ouderschap. Het roept in de maatschappij sterke emoties op, omdat we opgevoed zijn met het idee dat je moet streven naar een gezin met een moeder, vader en minstens twee kinderen. En als je dat niet wil, dan moet er wel iets mis met je zijn. Dat lijkt een beetje de opvatting. Zo is het ook met baarschaamte.”  

 

 

Waarom kan het zo een reactie oproepen? 

“Omdat het een aanval lijkt. Een soort van shaming. ‘Ga je schamen dat jij dit doet’. Juist voor ouders is het zijn van een ouder vaak zo’n groot deel van hun identiteit. Dan zeg je eigenlijk van je mag dit niet zijn, je doet het fout. Terwijl het enige wat ouders willen, is het beste voor hun kinderen.” 

 

 

Hoe kunnen we het meer geaccepteerd maken? 

“Open dialoog, dat is belangrijk. De Volkskrant heeft bijvoorbeeld een lang stuk gepubliceerd over negatieve gevoelens bij het moederschap. Waarbij een vrouw ook per se met naam en toenaam genoemd wilde worden, omdat ze wilde dat het uit de taboesfeer komt. Dat is een goed voorbeeld van hoe zo een dialoog geopend kan worden. In de media, erover in gesprek gaan met elkaar op een niet polariserende manier. En hopelijk uiteindelijk ook onder elkaar aan de keukentafel.” 

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *